چاه ارت؟ و نحوه حفر چاه ارت؟

چاه ارت چیست؟

چاه ارت چاله ای است که به‌صورت عمقی در زمین حفر کرده تا جایی که به رطوبت نسبی خاک رسیده و در داخل آن از صفحه مسی که توسط سیم مسی به صفحه جوش خورده استفاده کرده و صفحه را به‌صورت عمودی ( به جهت بیشترین سطح تماس با خاک ) در چاه ارت قرار داده و اطراف صفحه از مواد بنتونیت پوشانده و سیم مسی را به بیرون چاه ارت کشیده و به تابلوی تست باکس برده و ازآنجا به کلیه دستگاه‌های الکتریکی متصل می نمائیم.

سیستم earth ارت

سیستم earth ارت به معنی زمین و به سیستم اتصال به زمین می‌گویند.  برای جلوگیری از برق‌گرفتگی باید هر جریان الکتریکی به زمین اتصال پیدا کند و به این عمل سیستم ارت یا چاه ارت می‌گویند. سیستم ارت در زمان اتصالی در مدار یا نشت جریان، از انسان و دستگاه‌ها محافظت می‌نماید. هدف از اجرای چاه ارت برای این است که هریک از سیم‌های فاز یا نول به بدنه دستگاه اگر اتصالی کرد یا مدار الکتریکی دچار نشتی جریان شد بتوانیم این نشتی را توسط سیم ارت به زمین انتقال دهیم و از برق‌گرفتگی و خرابی دستگاه‌ها جلوگیری نماییم. گاهی مشاهده می‌شود که اشتباهاً بدن مصرف‌کننده‌های خانگی را به لوله‌های آهنی آب یا گاز یا حتی به اسکلت

ساختمان اتصال می‌دهند که بسیار خطرناک و کشنده می‌باشد. در زمان اتصال کامل سیم‌های فاز به سیم ارت، فیوز مربوط به آن فاز عمل نموده و جریان را قطع می‌کند و زمانی که اتصال کامل سیم نول به سیم ارت اگر مدار ارتينگ داراي فيوز محافظ جان (FI ) باشد، اين فيوز از ۳۰میلی‌آمپر نشتي جريان به بالا را قطع می‌کند و باعث قطع کامل جريان فاز و نول می‌شود.

امروزه از سیستم ارتینگ در موارد زیادی در ساختمان‌ها و مکان‌های مختلف که برق‌دارند استفاده می‌شود و حتی در سیستم‌های مخابراتی و تلگراف نیز برای جلوگیری از نویز در شبکه بسیار استفاده می‌شود و همچنین در سیستم‌های انتقال برق که حتما و ضروری است که از سیستم ارت استفاده شود. در زمان‌های قدیم سیستم ارت یا اتصال به زمین عمل استفاده‌ای نمی‌شد و به خاطر همین برق‌گرفتگی و صدمه‌های ناشی از آن بسیار زیاد و جبران‌ناپذیر بود. به خاطر همین علت اصلی اجرای سیستم ارتینگ برای جلوگیری از برق‌گرفتگی و خطرهای آن است. اولین بار نیز در کشور انگلیس از این سیستم استفاده و بسیار فراگیر شد. چاه ارت باید به‌صورت اصولی حفر شود و سیم ارت نیز در آن قرار گیرد تا در مواقع اتصالی خطری کسی را تهدید نکند.

دلایل استفاده از چاه ارت و سیستم ارتینگ

1 ـ حفاظت و ایمنی جان انسان
2 ـ حفاظت و ایمنی وسایل و تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی
3 ـ فراهم آوردن شرایط ایده‌ال جهت کار
4 ـ جلوگیری از ولتاژ تماس
5 ـ حذف ولتاژ اضافی
6 ـ جلوگیری از ولتاژهای ناخواسته و صاعقه

7-کارکرد صحیح تجهیزات حفاظتی

8- مهار جریان‌های تولیدشده از القـائـات الکتـرو مغناطیسی و تخلیه الکتریسیته ساکـن
9-کاهش ولتاژ گـام و تماس در مواقع بروز اختلاف‌پتانسیل‌های خطرناک
10-حفاظت جان انسان‌ها و کاربـرد مناسب سیستم‌های الکتریکی ، الکترونیکی و دیجیتالی

انواع چاه ارت:

1-چاه ارت عمقی

• در چاه ارت عمقی به‌طورمعمول یک چاه با عمق زیاد حفاری می‌شود و سیستم ارتینگ پیاده‌سازی می‌شود. البته در این روش باید بتوان در اطراف سایت امکان حفاری چاه با اعماق زیاد را داشته باشیم.

2-چاه ارت سطحی
در چاه ارت سطحی زمانی که ما نمی‌توانیم چاه با اعماق وسیع حفاری کنیم کاربرد دارد و معمولاً تا عمق 80 سانتیمتر قابل انجام است.
شرایط استفاده از چاه ارت سطحی و روش راه‌اندازی آن
ازنظر مکانی به مکان‌هایی که:
ـ حداقل فضایی باید در اطراف سایت وجود داشته باشد تا امکان اجرای چاه ارت سطحی ممکن باشد.
ـ ازنظر ارتفاعی باید از سطح دریا پایین‌تر باشد.
ـ اطراف سایت دارای پستی‌وبلندی‌های کمی باشد.
ـ بین دکل و سایت تقریباً یک‌فاصله‌ی زیادی وجود داشته باشد

الف ـ انتخاب محل چاه ارت:

چاه ارت را باید درجاهایی که پایین‌ترین سطح را داشته و احتمال دسترسی به رطوبت حتی‌الامکان در عمق کمتری وجود داشته باشد و یا در نقاطی که بیشتر در معرض رطوبت و آب قرار دارند مانند زمین های چمن ، باغچه‌ها و فضاهای سبز حفر نمود.

ب- عمق چاه:

با توجه به مقاومت مخصوص زمین ، عمق چاه از حداقل 4 متر تا 8 متر و قطر آن حدود 80 سانتیمتر می‌تواند باشد. در زمین‌هایی که با توجه به نوع خاک دارای مقاومت مخصوص کمتری هستند مانند خاک‌های کشاورزی و رسی عمق موردنیاز برای حفاری کمتر بوده و در زمینهای شنی و سنگلاخی که دارای مقاومت مخصوص بالاتری هستند نیاز به حفر چاه با عمق بیشتر می‌باشد. برای اندازه‌گیری مقاومت مخصوص خاک از دستگاه‌های خاص استفاده می‌گردد. درصورتی‌که تا عمق 4 متر به رطوبت نرسیدیم و احتمال بدهیم در عمق بیشتر از 6 متر به رطوبت نخواهیم رسید نیازی نیست چاه را بیشتر از 6 متر حفر کنیم . به‌طورکلی عمق 6 مترو قطر حدود 80 سانتیمتر برای حفر چاه پیشنهاد می‌گردد.

د – اتصال سیم به صفحه مسی:

اتصال سیم به صفحه مسی بسیار مهم می‌باشد و هرگز و در هیچ شرایطی نباید این اتصال تنها با استفاده از بست ، دوختن سیم به صفحه و یا … برقرار گردد.بلکه حتما باید سیم به صفحه جوش داده شود و برای استحکام بیشتر با استفاده از 2 عدد بست سیم به صفحه بسته‌شده و محکم گردد.

ه – حفر چاه ارت:

با توجه به شرایط جغرافیایی منطقه چاهی با عمق مناسب و در مکان مناسب (با توجه باراهنمای انتخاب محل چاه ارت ) حفر گردد. شیاری به عمق 60سانتیمتر از چاه تا پای دکل برای مسیر سیم چاه ارت تا برق‌گیر روی دکل همچنین برای سیم ارت داخل ساختمان حفر نمائید. درصورتی‌که مسیر 2 سیم مشترک باشد بهتر است مسیر دو سیم ایزوله گردند. همین‌طور مسیر سیم‌ها باید کوتاه‌ترین مسیر بوده و سیم میله برق‌گیر و ارت حتی‌الامکان مستقیم و بدون پیچ‌وخم باشد و نبایستی خمه‌ای تند داشته باشد و در صورت نیاز به خم زدن سیم در طول بیش از 50 سانتیمتر انجام گردد.

و – پر نمودن چاه ارت:

1-  حدود 20 لیتر محلول آب و نمک تهیه و کف چاه می‌ریزیم بطوریکه تمام کف چاه را در برگیرد بعد از 24 ساعت مراحل زیر را انجام می‌دهیم.
2-به ارتفاع 20 سانتیمتر از ته چاه را با خاک رس و یا خاک نرم پر می‌نماییم.
3-به مقدار لازم (حدود 450کیلوگرم معادل 15 کیسه 30 کیلوگرمی)بنتونیت را با آب مخلوط کرده و به‌صورت دوغاب درمیاوریم و مخلوط حاصل را به ارتفاع 20 سانتیمتر از کف چاه می‌ریزیم هر چه مخلوط حاصل غلیظ‌تر باشد کیفیت کار بهتر خواهد بود.
4-صفحه مسی را به 2 سیم مسی نمره 50 جوش می‌دهیم این سیم‌ها یکی به میله برق‌گیر روی دکل و دیگری به شینه داخل ساختمان خواهد رفت بنابراین طول سیم‌ها را متناسب با طول مسیر انتخاب می نمائیم.
5-صفحه مسی را به‌طور عمودی در مرکز چاه قرار می‌دهیم
6- اطراف صفحه مسی را با دوغاب تهیه‌شده تا بالای صفحه پر می نمائیم
7-لوله سوراخ شده را به‌طور مورب در مرکز چاه و در بالای صفحه مسی قرار می‌دهیم و داخل لوله را شن می‌ریزیم تا 50 سانتیمتر از انتهای لوله پر شود این لوله برای تأمین رطوبت ته چاه می‌باشد و در فصول گرم سال تزریق آب از این لوله بیشتر انجام گردد. لازم به ذکر است در مواردی که چاه ارت در باغچه حفرشده باشد و یا ته چاه به رطوبت رسیده باشد و یا کلاً درجاهایی که رطوبت ته چاه از بالای چاه یا از پایین چاه تأمین گردد نیازی به قراردادن لوله نیست.
8- بعد از قراردادن لوله به ارتفاع 20 سانتیمتر از بالای صفحه مسی را با دوغاب آماد شده پر می‌نماییم.
9-الباقی چاه را هم تا 10 سانتیمتر بر سر چاه مانده ، با خاک معمولی همراه با ماسه یا خاک سرند شده کشاورزی پر می نمائیم و 10 سانتیمتر از چاه را برای نفوذ آب باران و آب‌های سطحی به داخل چاه با شن و سنگریزه پر می نمائیم . روی چاه مخصوصاً در مواقعی که از لوله استفاده نمی‌گردد نباید آسفالت شده و یا باسیمان پر گردد.
10-داخل شیارهای حفاری‌شده را با خاک سرند شده کشاورزی یا خاک نرم معمولی و یا خاک معمولی مخلوط با بنتونیت پر نمائید .